Aktualności

 

Idzie maluch do przedszkola…

Przełomowym momentem w życiu każdego dziecka jest niewątpliwie rozpoczęcie edukacji przedszkolnej. Wszystko to, z czym styka się w nowym dla siebie środowisku może rozwijać, napędzać do dalszego działania lub hamować i być powodem urazów, lęków nawet w dorosłym życiu. Aby dziecko mogło zaspokoić własne potrzeby i sprostać zadaniom, jakie stawia przed nim przedszkole, potrzebuje czuć się bezpiecznie, a niezbędne do osiągnięcia tego jest przystosowanie się dziecka do nowych warunków, otoczenia, osób.  

Adaptacja– zagadnienie, o którym mowa w artykule, stanowi z pewnością trudny czas a zarazem sprawdzian- zarówno dla dzieci, jak i  ich rodziców.

W niniejszym opracowaniu skupiono się na trudnościach, które towarzyszą dziecku  w pierwszych dniach rozpoczęcia roku szkolnego oraz czynnikach ułatwiających adaptację dziecka do przedszkola. Przedstawiono wybrane działania rodziców a także przedszkola wspomagające przebieg adaptacji- działania,  które pozwalają na obniżenie lęku dziecka przed rozstaniem z bliskimi i ułatwiają mu wejście w nową rolę- przedszkolaka.

Jedną z podstawowych potrzeb dziecka jest poczucie bezpieczeństwa, które w momencie wkroczenia w nowe środowisko, jakim jest przedszkole, zostaje zachwiane. Spowodowane jest to lękiem przed nowym otoczeniem, nowymi osobami, brakiem obecności osoby bliskiej oraz stawianymi przed dzieckiem nowymi zadaniami, którym często nie potrafi sprostać. Dziecko przekraczające próg przedszkolny musi przystosować się do nowego otoczenia, personelu przedszkolnego, do przebywania w dużej grupie rówieśników, jak też do wykonywania samodzielnie czynności samoobsługowych. Dodatkowe wyzwanie dla dziecka stanowią zasady obowiązujące w grupie, przestrzeganie planu dnia itp. To wszystko wpływa na wystąpienie  poczucie zagrożenia u dziecka, które jeszcze do niedawna było wśród osób najbliższych. To osoby najbliższe spełniały jego życzenia i pomagały we wszystkim. Ów lęk często jest przyczyną nieprzystosowania się dziecka do przedszkola, a przejawia się to                  m.in. w zaburzeniach łaknienia, snu oraz w czynnościach fizjologicznych. Innym, ważnym aspektem nieprzystosowania dziecka do przedszkola jest niedostateczny stopień rozwoju psychicznego i fizycznego oraz nieodpowiedni poziom dojrzałości przedszkolnej, dlatego też, by dziecko mogło sprostać stawianym wymaganiom w nowym środowisku, niezbędne jest osiągnięcie przez nie pewnego stopnia rozwoju w ów sferach. Każde dziecko jest inne, w związku z czym proces adaptacji do środowiska przedszkolnego może przebiegać różnorako. Niewątpliwie proces ten w znacznym stopniu ułatwia posiadanie przez dziecko umiejętności w zakresie prostych czynności samoobsługowych takich jak: jedzenie, mycie, wycieranie rąk i twarzy, ubieranie i rozbieranie się, werbalne komunikowanie swoich potrzeb.

 Niezbędne w procesie adaptacji dziecka są także działania przedszkola wspomagające proces adaptacji. Z pełnym przekonaniem należy podkreślić, iż przedszkole nie powinno oczekiwać, że to dziecko wkraczające do nowego środowiska ma bezwzględnie się do niego dostosować, lecz to właśnie ono powinno stanowić otwarte środowisko, nastawione na dziecko, jego potrzeby i pomagać mu w trudnościach, jakie napotyka podczas adaptacji do placówki. Z chwilą wkroczenia do przedszkola małe dziecko musi nawiązać kontakt zarówno z innymi osobami- rówieśnikami, personelem przedszkolnym i nauczycielem, co wymaga od niego różnych zachowań i umiejętności. Aby ułatwić dzieciom najmłodszym adaptację każda placówka przedszkolna powinna zapewnić dziecku jak najwięcej sytuacji i przeżyć, które będą stanowić pozytywne doświadczenia a także złagodzić wymagania i ograniczenia, aby dostosować je do możliwości rozwojowych dziecka oraz jego potrzeb. Zadaniem wychowawcy jest nie tylko pokazanie przedszkola jako przyjaznego środowiska, ale przede wszystkim  pomoc  w adaptacji w tymże środowisku. Przyjazna relacja między nauczycielem a dzieckiem ma duży wpływ na szybsze przystosowanie się dziecka do nowego otoczenia i nowych osób w przedszkolu. Systematyczna i pełna zaangażowania praca wychowawcy stwarza dogodne warunki dla dziecka, przez co staje się bardziej ufne, a poczucie bezpieczeństwa wzrasta  w miarę klimatyzowania się w nowym środowisku.

Jak wspomniano na początku artykułu początki małego dziecka w przedszkolu są trudne zarówno dla niego samego, jak i jego rodziców a proces adaptacji może trwać dłuższy czas. Najważniejszą jednak kwestię stanowi niezmienność raz podjętej decyzji. Kluczowe jest, by rodzice pomyśleli o wcześniejszym przygotowaniu psychicznym dziecka oraz zadbaniu o rozwój jego umiejętności przed rozpoczęciem edukacji przedszkolnej, w taki sposób, by mogło dobrze działać w nowym środowisku oraz w pełni korzystać z zasobów edukacyjnych placówki.

Aby adaptacja dziecka przebiegała w sposób spokojny i zharmonizowany, nieodzowne jest stopniowe przygotowywanie dziecka do przedszkola już w domu poprzez:

• stopniowe odseparowanie pociechy od rodziny, przyzwyczajanie do nowych osób i miejsc
• przyzwyczajanie dziecka do przebywania z innymi dziećmi na równych prawach

• sygnalizowania swoich potrzeb w sposób werbalny i niewerbalny, zrozumiały dla osób trzecich
• stwarzanie dziecku sytuacji do samodzielnego rozwiązywania problemów
• nauczenie przestrzegania ustalonych w rodzinie zasad i zwyczajów
• ukształtowanie w dziecku poczucia obowiązku
• przyzwyczajenie do uważnego słuchania, dzięki czytaniu dziecku książek
• zorganizowanie planu dnia dziecka w podobny sposób jak w przedszkolu
• rozwijanie samodzielności u dziecka
• nauczenie samodzielnego jedzenia przy stole
• nauczenie czynności samoobsługowych adekwatnych do wieku, np. zdejmowanie i zakładanie bielizny, korzystanie z toalety, mycie rąk, wycieranie się, wycieranie nosa itp.

Niewątpliwie powyższe działania wychowawcze wymagają czasu i systematyczności, by utrwaliły się dziecku, dlatego konieczne jest jego wcześniejsze przygotowywanie do zmian-  zanim przekroczy  próg  przedszkolny.

Żeby okres adaptacji stał się w miarę możliwości przystępny i dla dziecka, i dla rodziców, opiekunowie powinni być pozytywnie nastawieni do przedszkola, a przedszkole nigdy nie powinno stanowić rodzaju „straszaka”. Wszelkie opinie, analizy i rozważania na temat przedszkola winny być przeprowadzane  z dala od dziecka a ono samo powinno znać powód konieczności chodzenia do przedszkola. W tych pierwszych dniach należy poświęcić dziecku dużo więcej uwagi, zrozumienia, miłości, wsparcia.

Celem złagodzenia dyskomfortu rozstania dziecka z rodzicami, zmniejszenia jego negatywnych emocji wynikających z nowej sytuacji warto wskazać kilka wskazówek dla rodziców, które z pewnością ułatwią proces adaptacji.

 

Rodzicu pamiętaj!

 

• okazuj radość, zadowolenie z powodu uczęszczania dziecka do przedszkola
• unikaj zdenerwowania, pośpiechu, atmosfery nerwowości, bądź swobodny i pogodny
• pozwól dziecku zabrać ze sobą ulubioną zabawkę, pluszaka
• jeśli to konieczne każdego dnia tłumacz dziecku, że musisz iść do pracy, że podczas Twojej nieobecności będzie z dziećmi, których rodzice też są w pracy
• wejdź z dzieckiem do szatni, pomóż mu się rozebrać, odłożyć rzeczy na właściwe miejsce
• pożegnaj się z uśmiechem, bez smutnych spojrzeń, łez, nie przedłużaj momentu rozstania- pożegnanie powinno być krótkie: przytulenie, buziak, informacja np. „Wrócę po Ciebie, jak tylko zjesz obiadek”
• w przypadku, gdy rozstanie z mamą w przedszkolu jest dla dziecka bolesne, pozwól, by w kolejnych dniach odprowadzał je inny członek rodziny
• nie wchodź z dzieckiem do sali, po wyjściu z przedszkola nie zaglądaj przez okna
• jeśli jest to możliwe w pierwszych tygodniach odbieraj dziecko wcześniej z przedszkola, z upływem czasu wydłużaj godziny pobytu w przedszkolu
• nie denerwuj się, że dziecko w pierwszych dniach w przedszkolu jest bierne, nie bierze udziału w zabawach, a jedynie obserwuje to, co dzieje się dookoła niego Z upływem czasu przyzwyczai się ono do nowej sytuacji, rówieśników i stopniowo zacznie włączać się do wspólnej zabawy
• nie zmuszaj dziecka, jeśli nie ma ochoty opowiadać o przedszkolu. Przyjdzie moment, że samo będzie miało potrzebę podzielić się swoimi wrażeniami
• pamiętaj, że płacz to typowa, bardzo częsta reakcja na zmianę

Adaptacja przedszkolna z pewnością stanowi skomplikowany i trudny proces, jednak pamiętać należy, iż po jego zakończeniu dziecko zaakceptuje nowe warunki, miejsce, opiekunów, kolegów. W nowym otoczeniu poczuje się bezpiecznie i swobodnie a co najważniejsze przezwycięży separacyjny lęk z rodzicami. 

Na zakończenie warto podkreślić, iż pomyślna adaptacja dziecka do warunków przedszkolnych jest możliwa jedynie dzięki poprawnej współpracy przedszkola z rodzicami. Zapewniamy wówczas dziecku podstawowe, najważniejsze potrzeby, a mianowicie potrzebę bezpieczeństwa, kontaktu  uczuciowego z innymi ludźmi oraz potrzebę przynależności. Kontakt rodziców z personelem przedszkolnym, jest niezbędny zarówno w pierwszych dniach, tygodniach uczęszczania dziecka do placówki przedszkolnej, jak i w całym okresie edukacji przedszkolnej. Tylko w wyniku poprawnej współpracy tych dwóch środowisk dziecko  może spokojnie i szczęśliwie przejść przez proces adaptacji do warunków przedszkolnych.                                                                    

Sylwia Banaś